Działalność National Gypsy Education Council / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1982 t.36 z.1-4

Działalność National Gypsy Education Council / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1982 t.36 z.1-4

Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1982 t.36 z.1-4, s.158

Bartosz, Adam

Instytut Sztuki PAN

1982

oai:cyfrowaetnografia.pl:publication:3406

application/pdf

pol.

oai:cyfrowaetnografia.pl:3193

Adam Bartosz
DZIAŁALNOŚĆ NATIONAL GYPSY EDUCATION COUNCIL

N a terenie Wielkiej Brytanii Cyganie s t a n o w i ą specyficzną

N . G . E . C . jest organizacją p a t r o n u j ą c ą szkolnictwu

dzieci

grupę o cechach o d r ę b n y c h W stosunku do Cyganów z konty­

i d o r o s ł y c h , n a d a j ą c ą schemat pracy wszystkim s z k o ł o m , służącą

nentu. W obyczaju, a takżo w j ę z y k u społeczność t i z a c h o w a ł a

informacją i p o m o c ą naukowa. Г о pewnych

stosunkowo archaiczne elementy. P o s ł u g u j ą się dwoma odmia­

organizacyjnych N . G . E . C . jest dziś zrzeszeniem n i e z a l e ż n y c h grup

nami j ę z y k a : Englisch-Romani

— cygański z dużymi

naleciałoś­

ciami angielskiego lub Celtic Gammon (inaczej Shelta) — u ż y w a n y
przez C y g a n ó w irlandzkich, w k t ó r y m obok w p ł y w ó w

przekształceniach

i o d d z i a ł ó w w c h o d z ą c y c h w skład 3 R a d o b e j m u j ą c y c h w i ę k s z e
części k r a j u i m a j ą c y c h osobne siedziby.

języka

Statut

N.G.E.C.

powiada,

że: „celem

(organizacji)

angielskiego przechowało się sporo bardzo d a w n y c ł i f i r m pocho­

wzrost p o s t ę p u w edukacji C y g a n ó w i innych

dzenia

z a r ó w n o dzieci j a k i dorosłych". P r z y j ę t o n a s t ę p u j ą c e

celtyckiego.

Obok autentycznych

Cyganów drogami Wielkiej

Brytanii

wędruje sporo rozmaitych grup niecygańskiełi. W i ę k s z o ś ć z nich
Jednak przejęła c y g a ń s k i j ę z y k i obyczaje i często traktowani są
przez brytyjskie s p o ł e c z e ń s t w o jako Cyganio (Gypsies). Często
też wszystkich tamtejszych k o c z o w n i k ó w określa się w p ó l n y m
mianem

ludzi w ę d r u j ą c y c h

(Travellers).

Wszelkie

instytucjo

—• w procesie nauki u ż y w a się j ę z y k a romani, a w y k ł a d y popiera
się p r z y k ł a d a m i z historii i kultury C y g a n ó w ,
— nauka ma służyć wjaajaniu zasad ż y c i a w

społeczeństwie

w s p ó ł c z e s n y m , z a z n a j a m i a ć z o b o w i ą z k a m i i prawami oby­
watela kraju,
— Cyganie sprawują kontrolę nad pracą nauczycioli,

wszystkimi

— Cyganie p o n o s z ą część k o s z t ó w utrzymania szkół.

koczownikami.

Owych

Travellers

zasady

organizacji i nauczania:

interesujące się sprawami c y g a ń s k i m i z a j m u j ą się więc na ogól
współczesnymi

jest

koczowników,

około 30 t y s i ę c y (liczba bardzo

N . G . E . C . prowadzi instruktaż dla nauczycieli, poradnictwo,

n i e d o k ł a d n a ) przy c z y m pewna ich część osiedliła się, z a c h o w u j ą c

zaznajamia ich z c y g a ń s k ą kulturą. Organizuje się spotkania

jednak w zupełności t r a d y c y j n ą kulturę.

nauczycieli, regularną w y m i a n ę

jest na Wyspach B r y t y j s k i c h

Cyganów

lub przynajmniej zorganizowanych

doświadczeń

itd. W

1975 r.

osiedlenia

w ponad 30 s z k o ł a c h u c z y ł o 60 nauczycieli specjalnie przygoto­

dla nich odpo­

wanych do uczenia C y g a n ó w lub tylko zapoznanych z metodami

Pioiwsze poważniejszo działania zmierzające do

1951 r.

pracy wśród nich. Nauczyciele s ą obecnie o p ł a c a n i przez p a ń s t w o .

z inicjatywy c z ł o n k a parlamentu p o w s t a ł International Gypsy

N a u k ą o b j ę t o w 1975 r. o k o ł o 1100 dzieci, ale w dalszym ciągu

wiedniej

opieki p o d j ę t o w latach p i ę ć d z i e s i ą t y c h .

W

Committee. Program działania K o m i t e t u zawierał się w trzech

M—4 t y s i ą c e dzieci k o c z o w n i k ó w nio uczęszcza do s z k o ł y lub

punktach i d o t y c z y ł

uczęszczają nieregularnie.

wszystkich w ę d r u j ą c y c h ,

przynależności etnicznej.

niezależnie

od

R ó w n o l e g l e do działalności w e w n ą t r z społeczności koczow­

Postulowano:

— utworzenie w k a ż d y m hrabstwie pól biwakowych d o s t ę p n y c h
wszystkim

n i k ó w N . G . E . C . prowadzi działalność pośród s p o ł e c z e ń s t w a bry­
tyjskiego

koczownikom,

mającą

na celu prezentację

kultury

koczowników,

— swobodny d i s t ę p do nauki, pracy i mieszkali,

ukazanie specyfiki ich o b y c z a j o w o ś c i i historii. D z i ę k i projekcjom

—• traktowanie k o c z o w n i k ó w na równi z ludnością osiadłą.

filmowym w s z k o ł a c h , telewizji, a r t y k u ł o m w prasie, spotkaniom

Przy udziale G y p s y Committee p o w s t a ł a w k o ń c u 1906 r.
Gypsy Council m a j ą c a na colu integrację k o c z o w n i k ó w i ułat­
wienie

im codziennego życia.

W zarządzie

Rady

Cygańskiej

zasiadają koczownicy, a czlonkowio B i d y posiadają karty przy­
należności do organizacji wraz z numerem telefonu c z ł o n k ó w

z w ł a d z a m i lokalnymi, N . G . E . C . w y p r a c o w a ł a nowy, sprzyjający
koczownikom klimat w s p o ł e c z e ń s t w i e . Czyni się t a k ż e staiania
o organizowanie odpowiednich pól campingowych dla koczowni­
k ó w . W okresie od 1970 r. do 1975 r. liczba ich wzrosła z 13 do
11S.
Organizacja dysponuje w ł a s n y m wydawnictwem

z a r z ą d u , z k t ó r y m i k o n t a k t u j ą się w potrzebie.
Z a czołiWo zadania G . C . przyjęła sprawę o ś w i a t y . D l a tyoh
celów w 1970 r. p o w o ł a n o National G y p s y E d u c a t i o n Council,

st.-.n

Publication)

publikującym

instrukcje

dla

(Romanę-

nauczycieli,

bibliografię prac o Cyganach, sprawozdania z działalności organi­

która zajęła się organizacją szkolnictwa w ę d r o w n e g o , a ściślej —

zacji, a t a k ż e podręczniki szkolno przystosowane t e m a t y k ą i po­

k o o r d y n a c j ą już i s t n i e j ą c y c h szkół w ę d r o w n y c h (caravan schools)

ziomom do potrzeb dzieci k o c z o w n i k ó w . Publikacje te drukuje

i powi^k^zmiem ich liczby. S z k o ł y w ę d r o w n e istniały w c z e ś n i e j ,

się zarówno po angielsku, j a k toż w j ę z y k u anglo-romani i w gam­

p r ó b y pr ,widzono już w roku 1934, a s y s t e m a t y c z n ą akcję o ś w i a ­

mon.

t o w ą z a i z ę t o w 1967 r. urządzając szkołę w obozie c y g a ń s k i m

N.G.E.C.

prowadzi

współpracę

i

wymianę

doświadczeń

rozlokowanym n i starym lot-iisku pod Londynem. B y ł y to po­

z innymi podobnymi

c z ą t k o w o szkoły sezonowo, prowadzono przoz nauczycieli ochot­

z ich inicjatywy o d b y ł sic w Londynie I Ś w i a t o w y

ników .

Cyganów.

158

organizacjami n a ś w i e c i e , a w 1971 r.
Kongres