Kronika / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1971 t.25 z.2

Kronika / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 1971 t.25 z.2

Polska Sztuka Ludowa 1971 t.25, z.2; s.125

Instytut Sztuki PAN

1971

oai:cyfrowaetnografia.pl:publication:4679

application/pdf

pol

oai:cyfrowaetnografia.pl:4345

K

R

O

N
za

W s i e r p n i u zmarła Z o f i a P i a c h ,
znana h a f c i a r k a kaszubska z Żu­
kowa.
Jeszcze
przed
II
wojną
ś w i a t o w ą z a j m o w a ł a się o n a p r o ­
pagowaniem narciarstwa w okolicy,
organizując — w r a z ze swą siostrą,
J a d w i g ą — szkółkę h a f t u d l a m ł o ­
d y c h dziewcząt.

D n i f o l k l o r u , festiwale
II
ogólnopolski
festiwal
kapel
1 śpiewaków l u d o w y c h w K a z i m i e ­
r z u n a d Wisłą t r w a ł w d n i a c h o d
2 do 5 l i p c a . Z e s p o ł y w y s t ę p u j ą c e
podzielone były na 5 k a t e g o r i i : k a ­
pel „autentycznych", k a p e l s t y l i z o ­
w a n y c h , śpiewaków, i n s t r u m e n t a l i ­
stów o r a z m i e j s k i c h o r k i e s t r p o d ­
w ó r k o w y c h . Spośród k a p e l „ a u t e n ­
t y c z n y c h " pierwszą nagrodę zdobył
zespół „ H e r ó d k i " z L i p n i c y W i e l ­
kiej, pow. N o w y Targ.
R ó w n o c z e ś n i e o d b y ł się d w u d n i o ­
wy
kiermasz wyrobów
ludowych,
a M u z e u m Regionalne
zorganizowa­
ło w y s t a w ę s z t u k i l u d o w e j .

V I I Tydzień K u l t u r y Beskidzkiej
o d b y w a ł się w d n i a c h 19—26 l i p c a
w Wiśle, p o w . Cieszyn, i w d n i a c h
2—в
sierpnia w
Szczyrku,
pow.
Bielsko.
W M u z e u m B e s k i d z k i m w Wiśle
otwarto
wystawę
„Współczesna
sztuka l u d o w a B e s k i d u Śląskiego"
— p o k a z a n o 131 n o w y c h e k s p o n a ­
t ó w z z a k r e s u rzeźby, m a l a r s t w a ,
koronkarstwa, ceramiki, wycinanek,
zdobnictwa stroju ludowego. W Wiś­
le
wystąpiły
zespoły
regionalne,
także z zagranicy. Cepelia z o r g a n i ­
zowała w y s t a w ę p r a c twórców l u ­
d o w y c h . Imprezę zakończyły
uro­
czystości d o ż y n k o w e .
W Szczyrku również o t w a r t o w y ­
stawę
dzieł
twórców
ludowych
z d z i e d z i n : m a l a r s t w a , rzeźby, h a f t u
oraz c e r a m i k i regionów
bielskiego
i żywieckiego. Wystąpiły regionalne
zespoły z k r a j u i z a g r a n i c y , czę­
ściowo t e s a m e , co w W i ś l e .

W d n i a c h 21—23 s i e r p n i a t r w a ł
I I I Festiwal Folkloru Ziem
Gór­
s k i c h w Ż y w c u . Uczestniczyło
w
n i m 26 zespołów. R ó w n o c z e ś n i e w
m u z e u m c z y n n a była w y s t a w a rzeź­
b y l u d o w e j i z d o b n i c t w a bibułko­
wego z p o w . żywieckiego.

*
I V D n i F o l k l o r u Pogórza D y n o w s k i e g o r o z p o c z ę ł y się 30 s i e r p n i a .
Rozstrzygnięto
konkurs na malo­
w a n k i l u d o w e , pająki i k w i a t y w s i
rzeszowskiej.
Przyznano
nagrody
M i n . K u l t u r y i S z t u k i oraz o t w a r t o
pokonkursową wystawę. Z o r g a n i z o ­
wano kiermasz wyrobów sztuki l u ­
d o w e j . „ D n i " z a k o ń c z y ł y się 6 w r z e ­
śnia uroczystościami
dożynkowymi.

*
Główną imprezą „Tatrzańskiej J e ­
s i e n i " (6—13 I X ) b y ł I I M i ę d z y n a ­

I

o k r e s VII -

IX

K

A

1970

rodowy
Festiwal
Folkloru
Ziem
Górskich, k t ó r y o d b y ł się w d n i a c h
7—10
września
w
Zakopanem.
U d z i a ł w i m p r e z i e w z i ę ł o 8 zespołów
zagranicznych
oraz
11 k r a j o w y c h ,
wyłonionych u p r z e d n i o n a przeglą­
dzie w Ż y w c u . W k a t e g o r i i z e s p o ­
łów „autentycznych" I miejsce zdo­
b y ł zespół „ L a c h y " z N o w e g o Sącza,
a w k a t e g o r i i zespołów s t y l i z o w a ­
n y c h — zespół rumuński z S a t u
Mare.
O d b y ł a się w y s t a w a r z e ź b y g ó r a l ­
skiej. W sali B W A otwarto wysta­
w ę „Region współczesny", gdzie p o ­
k a z a n o w y r o b y powstałe z i n s p i r a c j i
podhalańską sztuką l u d o w ą . O d b y ł
się k i e r m a s z
wyrobów
ludowych
oraz pokaz strojów r e g i o n a l n y c h .
I V Tydzień S z t u k i L u d o w e j
w
Ł o d z i t r w a ł w d n i a c h 12— 19 w r z e ś ­
nia. Cepelia zorganizowała wystawę
t k a n i n y , rzeźby, k o w a l s t w a ,
zdob­
n i c t w a b i b u ł k o w e g o i w y r o b ó w ze
słomy. Przez tydzień c z y n n y
był
kiermasz wyrobów l u d o w y c h twór­
ców.
1

D n i F o l k l o r u P o m o r z a Gdańskiego
rozpoczęły się 20 w r z e ś n i a . W m i e j ­
scowości S u b k o w y , p o w . T c z e w , o d ­
b y ł y się w o j e w ó d z k i e
dożynki
i
Ш
Regionalny
F e s t i w a l Zespołów
Pieśni i Tańca Z i e m i
Gdańskiej.
W P D K w N o w y m Dworze otwarto
wystawę sztuki l u d o w e j . D n i F o l ­
k l o r u t r w a ł y d o 1'8 października.

*
W ramach Bydgoskich D n i Sztu­
k i o d b y ł się 20 września Dzień F o l ­
kloru Ziemi Bydgoskiej.
Występo­
w a ł y r e g i o n a l n e k a p e l e i zespoły
pieśni i tańca. O d b y ł się k i e r m a s z
s z t u k i l u d o w e j . Podczas „Dni S z t u ­
k i " w s a l o n i e B W A o t w a r t o też w y ­
stawę obrazów T e o f i l a O c i e p k i .
W d n i a c h 21—27 września t r w a ł
w Zielonej Górze I V Międzynarodo­
w y F e s t i w a l Pieśni i Tańca. U c z e s t ­
niczyło w n i m 9 z e s p o ł ó w z z a g r a ­
n i c y i 3 polskie. Równocześnie o t ­
w a r t o w y s t a w ę s z t u k i l u d o w e j oraz
plastyki
amatorskiej.
Odbył
się
kiermasz wyrobów Cepelii.

*
Podczas D n i F o l k l o r u i S z t u k i
Ludowej
Dolnego
Śląska
otwarto
26 w r z e ś n i a w L u b a n i u Ś l ą s k i m w y ­
stawę rzeźby l u d o w e j „Swiątkarze".
Pięciu r z e ź b i a r z y p r e z e n t o w a ł o p o ­
n a d 50 p r a c w d r e w n i e .

Wystawy, konkursy
W lipcu otwarto w Zagrzebiu (Ju­
gosławia) wielką wystawę
malar­
s t w a „ n a i w n y c h " . W ś r ó d dzieł 116
twórców pokazano obrazy N i k i f o r a
i Teofila Ociepki.
*
W w y n i k u k o n k u r s u pamiątkar­
s k i e g o ogłoszonego w w o j . koszaliń­
s k i m jedną z d w ó c h p i e r w s z y c h n a ­

g r ó d zdobyła M a r i a G r o c h a l z K o ­
szalina za w y c i n a n k i . A u t o r k a p o ­
chodzi z okolic R a w y
Mazowieckiej.
W k o n k u r s i e b r a ł y t e ż udział j e j
cztery w n u c z k i .
W lipcu zorganizowano
I Woje­
wódzkie T a r g i S z t u k i L u d o w e j
w
Zamościu.
Lipiec. D o m Sztuki w Rzeszowie:
w y s t a w a p n . „Współczesna rzeźba
l u d o w a wtoj. r z e s z o w s k i e g o " ,
zor­
ganizowana przez M u z e u m Okręgo­
we i B W A .
Dom Abrahama w Gdyni: wysta­
w a p n . „Kaszubska sztuka l u d o w a " ,
zorganizowana przez gdyński W D K .
Waszyngton: wystawa sztuki l u ­
dowej
z okolic Łęczycy,
Opoczna
i Rawy Mazowieckiej,
zorganizowa­
na przez Łódzkie M u z e u m A r c h e o ­
logiczne i Etnograficzne.
Muzeum
Regionalne
w
Żywcu:
pokonkursowa
wystawa
rzeźby
i
ozdób bibułkowych.
P D K w Wągrowcu: w y s t a w a sztu­
k i l u d o w e j Pałuk w r a m a c h i m p r e ­
zy f o l k l o r y s t y c z n e j „Lato na Pału­
kach".
Dożynki w o j . warszawskiego o d ­
b y ł y się 30 s i e r p n i a w C i e c h a n o w i e .
Rozstrzygnięto k o n k u r s na wieńce
dożynkowe z t e r e n u województwa.
N a k o n k u r s nadesłano 39 w i e ń c ó w
z 18 p o w i a t ó w . P r z y z n a n o
nagrody
M i n . K u l t u r y i S z t u k i oraz W y d z i a ­
łu K u l t u r y P W R N . B y ł t o p i e r w s z y
tego t y p u k o n k u r s n a t y m t e r e n i e .
Równocześnie
w
ciechanowskim
P D K otwarto wystawę sztuki l u d o ­
w e j ; e k s p o n o w a n a b y ł a rzeźba, ce­
r a m i k a i haft z terenu wojewódz­
twa.

*
PDK
i T o w . Przyjaciół
Sztuk
P i ę k n y c h w N o w y m Sączu ogłosiły
k o n k u r s n a prace plastyków-amatorów i twórców l u d o w y c h z t e r e n u
powiatu. Temat
k o n k u r s u : piękno
Z i e m i Sądeckiej.

*
N a t e r e n i e całego k r a j u i n s t y t u c j e
opiekujące się sztuką l u d o w ą i r u ­
chem
amatorskim
organizowały
k o n k u r s y n a pamiątki regionalne.

*

Sierpień. B r a m a
Krakowska
w
L u b l i n i e : w y s t a w a 37 i k o n ze z b i o ­
rów Muzeum Z i e m i Przemyskiej.
D o m Chłopa w W a r s z a w i e :
wy­
s t a w a rumuńskiej s z t u k i u ż y t k o w e j ,
wykorzystującej m o t y w y l u d o w e .
Wolski K l u b MPiiK w Warszawie:
w y s t a w a obrazów n a i w n e g o m a l a r ­
stwa M a r i i Korsak.

*

W d n i a c h 12—15 w r z e ś n i a p o d ­
czas i m p r e z y „ D y m a r k i 7 0 " w Słupi
N o w e j odbył się k i e r m a s z s z t u k i l u ­
dowej
oraz
konkurs na
melodie
i przyśpiewki l u d o w e . Występowały
zespoły r e g i o n a l n e z
Kielecczyzny
i w o j e w ó d z t w sąsiednich. O t w a r t o
też w y s t a w ę s t r o j ó w l u d o w y c h .

*
125

Stowarzyszenie
Twórców
Ludo­
w y c h z o r g a n i z o w a ł o 25 i 26 w r z e ś ­
nia w
Gutanowie, pow. Puławy,
zjazd
ludowych
artystów-kowali.
Na
ogłoszony
wcześniej
konkurs
32 k o w a l i nadesłało p o n a d 130 p r a c .
Po
dokonaniu
eliminacji
druga
część k o n k u r s u polegała n a u c z e ­
s t n i c t w i e w 'pokazie k u c i a . P i e r w s z ą
nagrodę zdobył p r e z e s S t o w a r z y s z e ­
nia, k o w a l Bronisław P i e t r a k z G u tanowa.
Otwarto
też
wystawę
ceramiki
l u d o w e j z p o w . puławskiego.
N a V Wojewódzki Przegląd Pla­
styki
Amatorskiej
zorganizowany
przez wrocławski
WDK
wpłynęło
ponad
4300
prac
280
autorów.
Otwarcie
wystawy
nastąpiło
30
września w M u z e u m
Etnograficz­
n y m w e Wrocławiu.
W e wrześniu podczas D n i K u l t u ­
r y Z i e m i K o n e c k i e j o d b y ł się p r z e ­
gląd k a p e l i śpiewaków l u d o w y c h .
P D K w K o ń s k i c h z o r g a n i z o w a ł też
kiermasz-wystawę wyrobów
garn­
carskich, tkackich, wikliniarskich.
W e w r z e ś n i u odbyła się w O p o l u
ogólnopolska k o n f e r e n c j a p o ś w i ę c o ­
na p r o b l e m o m ochrony k u l t u r y l u ­
dowej tego r e g i o n u . K o n f e r e n c j i t o ­
w a r z y s z y ł a w y s t a w a p n . „Sztuka l u ­
dowa n a Opolszczyźnie".

U

M

Kurpiowska
wycinankarka
Cze­
sława K o n o p k ó w n a uczestniczyła w
ekspozycji
w y c i n a n k i polskiej
w
Tokio.
-Wrzesień. Pałac K u l t u r y w
Po­
znaniu:
I I I Wojewódzki
Przegląd
Plastyki Amatorskiej.
Pałac Opatów w Gdańsku-Oliwie:
w y s t a w a współczesnej s z t u k i l u d o ­
wej
Polski
północnej;
eksponaty
w y i b r a n o spośród d a r ó w Z r z e s z e n i a
„Art-Lftegion" d l a gdańskiego M u ­
zeum Etnograficznego.
'Klub M.BiK w Kielcach: p o k o n ­
kursowa wystawa
sztuki
ludowej
południowo-zachodnich
powiatów
Kielecczyzny.
M u z e u m Regionalne
w Łęcznej,
p o w . L u b l i n : w y s t a w a p n . „Bednar­
stwo ludowe".
Gmach
CRZZ
w
Warszawie:
wystawa
plastyków-amatorów
pn.
„Warszawski Wrzesień".
Pokazano
m i n . obrazy Stanisława Dobiasza.
Dom Metalowca w
Grudziądzu:
wystawa malarstwa, grafiki i r y ­
sunku
plastyka-amatora,
Zenona
Zaremby.
P D K w Chojnicach: wystawa prac
artystów l u d o w y c h — głównie h a f ciarek — z terenu powiatu.
M u z e u m Regionalne w
Limano­
wej i park w Mszanie D o l n e j : w y ­
stawy sztuki ludowej z okazji D n i
Ziemi Limanowskiej.

Muzeum
w
Sieradzu:
wystawa
malarstwa,
rzeźby
i
wycinanek
twórcy l u d o w e g o , Stanisława K o r p y .
Zabrze: wystawa zdobnictwa l u ­
d o w e g o n a G ó r n y m Śląsku.
Z D K H u t y im. Lenina w Nowej
H u c i e : w y s t a w a dzieł rzeźbiarza l u ­
dowego, J a n a Staszaka.
'Dom Chłopa w W a r s z a w i e :
s t a w a świątków Z. Oleksego z
l o n e j Góry.

Ratusz w N o w y m T a r g u : w y s t a w a
c e r a m i k i Jana RecZkowskiego,
ot­
warta z okazji D n i Ziemi Nowotar­
skiej.

Inne
23 w r z e ś n i a o t w a r t o M u z e u m W s i
Opolskiej w Bierkowicach k. Opo­
la.
Udostępniono
do
zwiedzania
19 o b i e k t ó w spośród o k o ł o 70, j a k i e
mają s i ę znaleźć w s k a n s e n i e p o
Ukończeniu b u d o w y , p r z e w i d z i a n y m
n a r o k 1990. W p a r k u e t n o g r a f i c z ­
n y m p o m i e ś c i ć się m a oprócz s t a ­
łych e k s p o z y c j i s z t u k i l u d o w e j t a k ­
że
ośrodek
gastronomiczno-hotelarski.
Zdjęcia niektórych obiektów n o w o
o t w a r t e g o s k a n s e n u 'ilustrują r e c e n ję b i b l i o g r a f i i piśmiennictwa o r u ­
chu
skansenowskim,
zamieszczoną
w t y m numerze.

Ю

M

wy­
Zie­

M

S U M M A R Y OF ARTICLES
R o m a n
Reinfuss
BUILDING IN KIELCE

—
RESEARCH
VOIVODSHIP

ON

FOLK

K i e l c e V o i v o d s h i p is a t r a n s i t i o n a l a r e a w h e r e t h e r e
is a m i x t u r e o f f o r m s o f r u r a l b u i l d i n g t h a t a r e c h r o n o ­
logically differentiated. T h e d o m i n a n t type of f a r m a l l
o v e r t h e v o i v o d s h i p is t h a t m a d e u p o f a n u m b e r o f
b u i l d i n g s . T h e y are u s u a l l y a r r a n g e d i n t h e shape of
a horse-shoe — r e s i d e n t i a l quarters on t h e side f a c i n g
t h e r o a d a n d , o p p o s i t e t h e m , t h e b a r n . O n e o f t h e sides
o f t h e h o r s e - s h o e is f o r m e d b y t h e s t a b l e s a n d c o w s h e d s .
T h e r e a r e also o n e - b u i l d i n g f a r m s a n d s o m e w h e r e t h e
b u i l d i n g s are a r r a n g e d i n a rectangle.
B e f o r e t h e S e c o n d W o r l d W a r , i n loess areas, f a r m s
b u i l t b y the clay technique occurred here a n d there.
Today they are a r a r i t y .

126

T h e u s u a l b u i l d i n g m a t e r i a l is t i m b e r . I n p a r t s o f
t h e r e g i o n w h e r e t h e r e a r e n o f o r e s t s , s t o n e is u s e d
f o r b u i l d i n g houses, o r c l a y m i x e d w i t h s t r a w , a n d i n
s o m e cases t h e w a l l s a r e b u i l t o f p l a i t e d t w i g s w h i c h
are t h e n covered w i t h a clay m i x t u r e .
T h e q u o i n c o n s t r u c t i o n is m o s t l y u s e d i n b u i l d i n g
w o o d e n h o u s e s . T h e r e a r e also a f e w o t h e r b u i l d i n g s
of e a r l i e r t y p e s o f c o n s t r u c t i o n .
T h e oldest b u i l d i n g s have hipnroofs. I n t h e last
years of t h e 19th c e n t u r y , t h e j e r k i n head roof became
w i d e s p r e a d . T h e u s u a l m a t e r i a l used to cover roofs
was s t r a w . I n t h e second h a l f of t h e 19th c e n t u r y ,
shingle began to be used f o r c o v e r i n g roofs.
I n t h e K i e l c e v o i v o d s h i p t h e r e are t h r e e basic types
o f i n t e r i o r l a y o u t : 1) c o t t a g e w i t h g a b l e c o r r i d o r o n e
l i v i n g r o o m a n d a closet b e h i n d t h e l i v i n g r o o m ( f i g . 12)