-
https://cyfrowaetnografia.pl/files/original/17744931e9653b73c9a771fe4ad249c4.pdf
1e25a3c1619f681a268306d01247d118
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
Polska Sztuka Ludowa - Konteksty
Text
A resource consisting primarily of words for reading. Examples include books, letters, dissertations, poems, newspapers, articles, archives of mailing lists. Note that facsimiles or images of texts are still of the genre Text.
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Relation
A related resource
oai:cyfrowaetnografia.pl:publication:3081
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
2001
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
oai:cyfrowaetnografia.pl:2885
Title
A name given to the resource
Metamorfozy albo Złoty Osioł / Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 2001 t.55 z.1-4
Description
An account of the resource
Polska Sztuka Ludowa - Konteksty 2001 t.55 z.1-4, s.455-457
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Staniewski, Włodzimierz
Language
A language of the resource
pol.
Publisher
An entity responsible for making the resource available
Instytut Sztuki PAN
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
application/pdf
PDF Text
Text capture metadata for PDF documents
Text
Włodzimierz Staniewski • METAMORFOZY ALBO ZŁOTY OSIOŁ
1. R O D Z I N A P L A T O Ń S K A
WŁODZIMIERZ
My, członkowie platońskiej rodziny, znamy to t y l
ko, co uroczyste, tadosne, święte, wzniosłe, niebiań
skie. Wznosimy się w rejony wyżej położone od same
go nieba i zajmujemy miejsce w najwyższym punkcie
wierzchołka świata. Przeczytajcie w Fajdrosie nastę
pujące słowa: „Miejsce ponadniebne; wierzchołek
nieba".
Metamorfozy albo
Złoty Osioł
Synopsis
Zrozumcie, k i m jest Bazyleus, nazwany tak po raz
pierwszy przez Platona: królem większym niż wszystko,
który jest wszystkim i wszystko dzięki niemu istnieje.
i
- D l a tego, k i m rządzi namiętność, jest rzeczą ko
nieczną czerpać dla siebie z umiłowanego jak najwięcej
rozkoszy. Temu, kto jest chory, wszystko jest przyjem
ne, co nie stawia oporu; to natomiast, co jest silniejsze
lub równie silne, jest m u nienawistne. K t o miłuje, nie
znosi chętnie umiłowanego ani gdy ten jest silniejszy
od niego, ani gdy m u dorównuje, lecz ciągle usiłuje
uczynić go lichszym i pośledniejszym.
Kim jest ów Bazyleus?
Przyczyną, mózgiem i źródłem początku, najwyższym
twórcą, najwyższym zbawicielem.
Ale twórcą twotzącym bez wysiłku, zbawicielem zba
wiającym bez trudu. K i m jest ów Bazyleus, którego
czczę? Nawet gdyby zapytał sam prokonsul, k i m jest
mój Bóg, nie odpowiem.
[Fragment Apologii Apulejusza]
2. Pieśń LYTANEO
SIGATO
- najwcześniej¬
szy hymn chrześcijański, jeszcze w zapisie staro-greckim, wzorce melodyczne orientalne-syryjskie. Papirus z O x y r h y n c h u s , I I w i e k n.e.
[...] Ü - T Ä - N E - Ö SlGÄTÖ, MED' ASTRA PHAESPHÓRA LAMPESTHÖN, APOLEIPÓNTON RHIPAI
PNOIÖN, PEGAI POTAMÖN RHOTHIÖN PÄSAI.
HUMNOÜNTÖN D'HEMÖN PATERÄ K ' H U I O N
K'HÄGION PNEÜMA, PÄSAI DYNÄMEIS APIPHÖNOÜNTÖN AMEN, A M E N
KRÄTOS, AlNOS AEI K A I DÓKSA THEÖI DÖTERI
MONÖI PÄNTÖN AGATHÖN: AMEN, AMEN.
[Tłumaczenie (fragment):
Niech nastąpi cisza, niech wszystkie gwiazdy Zgasną,
niech zamilkną rwące rzeki i wiatry.]
Dialog filozofów - fragmenty Fajdrosa Platona (ada
ptacja)
- Czy należy darzyć przyjaźnią tego, kto miłuje, czy
tego, kto nie miłuje? Gdy mowa o miłości, to jaka ona
mianowicie jest? Jaką ona ma moc? Czy ona niesie po
żytek, czy szkodę?
- Każdemu wiadomo, że miłość jest pewnego rodza
ju pożądaniem. A l e wiemy również, że ci, którzy nie
miłują, pożądają rzeczy pięknych. Co przeto odróżnia
miłującego od nie miłującego?
- Przekonanie, które wiedzie k u najlepszemu i nazy
wa się opanowaniem od pożądania, które bezrozumnie
wyrywa się k u rozkoszy i zwie się namiętnością.
- Namiętność ma wiele imion; wiele odgałęzień
i odmian.
STANIEWSKI
- Knuje, aby umiłowany był m u całkowicie oddany
i całkowicie uzależniony od niego; dlatego, że taki był
by najmilszy dla niego, choć najbardziej zgubny dla sie
bie samego? Człowiek przeto opętany miłością nie jest
w żadnej mietze pożytecznym opiekunem i towarzy
szem w sprawach umysłu?
- T o jest oczywiste i nie ma się co w to zagłębiać,
lecz poprzestając na pobieżnej wzmiance przejść do
czego innego.
- Nieprawdziwe jest twierdzenie, iż należy okazywać
przychylność temu raczej, kto nie miłuje dlatego wła
śnie, że kto miłuje jest niespełna rozumu, a tamten zaś
jest ptzy zdrowych zmysłach. Gdyby to bowiem było
oczywiste, że odchodzenie od zmysłów jest całkowicie
złe - to by to było może i dobrze powiedziane - ale wła
śnie największe z dóbr dostają się nam dzięki stanom
odurzenia, jeżeli są one jednak dane jako dat bogów.
- I to dlatego godzi się przypomnieć, że i ci spośród
starożytnych, którzy nadawali nazwy, sądzili że szaleń
stwo nie jest ani czymś wstydliwym ani hańbiącym?
- Tak, starożytni za piękniejszy uznawali szał niż
stan trzeźwości, jako ten pierwszy pochodzący od bo
gów, ten drugi od ludzi. Zdarzały się szaleństwa przepo
wiadające wyzwolenie, o ile uciekną się do modlitw
i wtajemniczeń boskich. Stąd to właśnie sięganie do
oczyszczeń i wtajemniczeń boskich czyni tego, kto ich
dostąpił, ozdrowieńcem teraz i na przyszłość, znajdując
dla naprawdę szalonego i nawiedzonego wyzwolenie od
obecnych bied.
455
- Jest nawiedzenie przez muzy i szał ogarniający
dusze wrażliwe i czyste, porywający w natchnienie,
któte wyraża się w pieśniach?
- K t o by bez natchnienia dobijał się do btam pieśniarstwa w przekonaniu mianowicie, że do tego, aby
�Włodzimierz Staniewski * METAMORFOZY ALBO ZŁOTY OSIOŁ
być pieśniarzem, wystarczy rzemiosło, przekona się, że
on sam jest pozbawiony iskry bożej i że pieśniarstwo
człowieka trzeźwego nie dorównuje pieśniarstwu czło
wieka natchnionego... Tyle więc, a nawet więcej
mam do powiedzenia o pięknych dziełach natchnie
nia. Bogowie dla dobra zsyłają wielbicielowi i umiło
wanemu Erosa!
- Tobie, przychylny nam Erosie, oddajemy tę oto
pieśń przebłagalną i pochwalną.
- O ile to było w naszej mocy!
-Najpiękniejszą i najlepszą...
- Zresztą zmuszeni też byliśmy posługiwać się pew
nymi zwrotami górnolotnymi!
w nastroju łaski dła usłużnych muzyków
Bachusa
i wzmocnij władzę Rzymian wiecznie trwającą mocą tak,
by zwycięsko kwitła.]
5. Pieśń ASKLEPIONz Epidauros.
I I I w . n . e. Inskrypcja
ASKLEPION AEISOMEN
6. Pieśń O BACCHOUAteneusz, I I w . p.n.e.
Inskrypcja na ścianie skarbca w Delfach, frag.
menty I i I I H y m n u Delfickiego.
- Nie umniejszaj nam w gniewie...
- Umiejętności miłowania
- I spraw, iżbym się cieszył wśród pięknych ludzi
- Jeszcze większym niż dotychczas uznaniem
- J e ż e l i coś powiedzieliśmy, coś niemiłego
HODE TEKHNlTÓN PRÓPAS HESMÓS ATTHIDA
LAKHÓN AGLAIZEI KLUTÓN PAIDA MEGALOU
DIÓS: SOI EPOR' AKRONIPHETÓNDE PAGON, AM¬
BROTH* H O U PASI T H N A T O I S PROPHAINE1S LO
GIA [...]
-
Spraw, abyśmy zaprzestali tego rodzaju mów
I zwrócili się k u umiłowaniu mądrości
I w pełni oddali się w życiu miłości
Zgodnie z zasadami filozofii - Erosie!!!
7. Pieśń ALU Ó PHOIBE
- Limeniusz, I I w.
p.n.e. Drugi H y m n D e l f i c k i - fragment.
3. Pieśń HOSONZESPieśń ze steli Seikilosa
z A i d i n , I I I w i e k przed naszą erą.
8. Fragment zapisu z papirusu z Oxyrhynchus
w tłumaczeniu n a angielski: COME
CHILD...
WHO ARE YOU SAYING
THIS TOl
WITH
ME;
DAETH...
HÓSON DZÉS PHAÍNOU, MEDÉN HÓLÓS SÜ LUPOÚ, PROS OLÍGON ESTI TÓ DZÉN, T Ó TÉLOS H O
KHRÓNOS APAITEÍ.
[Tłumaczenie:
Raduj się człowieku, lśnij
Ciesz się życiem
Życie dane jest nam na krótko
Czas zażąda jego zwrotu.]
4. Pieśń ALU Ó PHOIBELimeniusz, I I w i e k
p.n.e. Pieśń procesyjna. Pean. Drugi H y m n D e l
ficki - fragment.
ALL' Ó PHOIBE, SÓIZE THEÓKTISTON PALLA
DOS ÁSTU K A I L A O N KLEINÓN, SÚN TE T H E A
TÓKSON DESPÓTI KRESÍÓN KUNÓN T'ÁRTEMIS
EDÉ L A T O KÜDÍSTA; K A I NAÉTÁS DELPHÓN TEMELElTH' HÁMA TÉKNOIS, BÍOISI, DÓMASIN APTAÍSTOUS, BÁKKHOU T H ' HlERONiKAISIN EUMENElS MÓLETE PROPÓLOISI, T A N TE DORÍSTEPTON
KÁRTEÍ RHOMAÍÓN A R K H A N AÚKSET' AGERÁT O I THÁLLOUSAN PHERENlKAN.
[Tłumaczenie:
O Febusie, chroń boskość Pałłas - silnego miasta
i sławnych łudzi. I Ciebie również, bogini Artemido, Pani
kreteńskich łuczników i łowczych ogarów, i strzeż miesz
kańców Delf, ich domy, rodziny i dobytek. Przybądź
9. Pieśń MET EMOISI
- Modlę się, z Ińgenii
wAulidzie Eurypidesa, V w . p.n.e.
MET' EMOI MET' EMOlSI TEKNON TEKNOIS ELPIS HADE POT' ELTHOI, H O I A N H A I POLUKHRUSOI
[•••]
'TIS A R A M ' EUPLOKAMOU KÓMAS RHUMA DAKRUÓEN TANUSAS GAS PATRIAS OLOMENAS
APOLOTIEl?
10. Pieśni AEIDE
MOUSA
- autor nieznany
i KALLIOPEIA
- Mesomedes, I I w . p.n.e. Inwo
kacje do Muz, do Kaliope i do Apollina.
AElDE MOUSA M O I PHILE, MÓLPES D'EMES KAT A R K H O U ; AURE DE SÓN AP' ALSEON EMAS
PHREAS DONEITO.
KALLIOPEIA, SOPHA MOUSÓN PROKATHAGETI
TERPNÓN, K A I SOPHE MUSTODÓTA, LATOUS GO
NE, DELIE PAIAN, EUMENElS PARESTE M O I .
11. Pieśń M E L I P N O O N - Limeniusz, I I w.
p.n.e. Drugi H y m n D e l f i c k i - fragment.
MELIPNON DE LIBUS A U D A N KHEON LOTOS
ANEMELPEN H A D E I A N ÓPA MEIGNUMENOS AIÓ-
456
�I
VMotfcmuCTj Sumiewski * METAMORFOZY ALBO ZŁOTY OSIOŁ
LOIS KITHARJOS MELESIN, H A M A D' ÍAKHEN PETROKATOÍKETOS ÁKHO PAIAN, HE PAIAN.
[Tłumaczenie:
Sącząc miodem tchnący głos, fujarka libijska śpiewa
słodko, współbrzmiąc z migotliwymi tonami kitary, a Echo,
które mieszka pomiędzy skalami, przyłącza się do tej świę
tej pieśni.]
12. Pieśń A T T H I S M E G A L O P O L I S - pean
Ateneusza, I I w. p.n.e. Pierwszy H y m n Delficki fragment
EN KŁUTA MEGALOPOLIS ATHTHÍS EUKHAIEÍSI, PHERÓPLOIO NAÍOUSA TRITÓÓNÍDOS DÁPEDON ÁTHRAUSTON! HAGÍOIS DÉ BÓMOIOISIN
HÁPHA1STOS A I E Í T H E I NÉON TAÚRON.
[Tłumaczenie:
O wielka Attyko, święte, niezdobyte ziemie bogini Ate
ny, u twych świętych ołtarzy Hefajstos pali udźce młodych
byków.]
13. Histeria Psyche.
14. Pieśń PARNASIAN
Limeniusz, I I w. p.n.e.
ALLÁ KHRESMOIDÓN HÓS ÉKHEIS TRÍPODA,
BAÍNT EPÍ THEOSTIBÉA T A N DE PARNÁSÍAN DEIRADA PHILÉNTHEON.
15. Pieśń YOU ARE BROKEN
- słowa H o
ward Brenton, muzyka - Maciej Rychły.
Do granicy śmierci doszedłem i progów Prozerpiny
dotknąłem. A wróciłem przez bezdnie wszystkich ży
wiołów. W głębokiej nocy widziałem słońce Ślepiącym
blaskiem jaśniejące, patrzyłem w oczy potęgom piekiel
nym i niebieskim potęgom i do stóp ich czołem uderzy
łem. Usłyszałeś tedy ale, chocieś usłyszał, trzeba, żebyś
nie rozumiał.
O Ty, święta i wieczna rodzaju człowieczego opie
kunko. Ty, co swą szczodrą opieką śmiertelnych za
wsze otaczasz i słodkie matki współczucie masz dla
niedoli nieszczęśliwych! Nie masz dnia ani nocy, ani
chwili nawet najdrobniejszej, która by T w y c h dobro
dziejstw była próżna.
Ty ludzi na lądach i morzach osłaniasz, burze ich
życia zażegnywasz, dłoń i m zbawczą podajesz, tę dłoń,
którą rozplątujesz wątki przez los nierozwikłane - zda
wałoby się - poplątane, która uciszasz huragany, jakie
naszczuwa dola i która unieszkodliwiasz gwiazd zgub
ne obroty.
Za przyziemny jest duch mój, bym Cię wychwalić
zdolił - za nędzna ma ojcowizna, bym Cię uczcić mógł
ofiarami, jakie C i należne, ani m i starczy słów, bym
opowiedział, co przed T w y m majestatem odczuwam,
ani by mi nie starczyło na to tysiąc ust i tyleż języków
i niekończąca się, niewyczerpana struga wymowy.
A przeto m i ino troską będzie to, co jedynie człowie
kowi pobożnemu, lecz ubogiemu być może; abym
wiecznie zachował w serca tajnikach najgłębszych bo
skie Twe oblicza i majestat największy, i aby wiecznie
mi one były przytomne.
Powiedziałbym, gdyby powiedzieć się godziło, dowie
działbyś się, gdyby Tobie było wolno.
[Fragmenty Metamorfoz, Księgi X I , Apulejusza]
THE LONG LINE OF MY LIFE
T H A T WAS TANGLED W I T H I N
THE CHROMOSOME CODE OF BEING
YOU ARE BROKEN
A T LAST BREATH OF MY LIFE
FROM THE CHRYSALIS CORPSE
SPREAD THE WINGS OF A M O T H
DEATH HAS WOKEN
17. Pieśń CHRYSEA
Pindara, V w . p.n.e.
PHORMINKS,
Hymn
KHRUSEA PHORMINKS, APÓLLONOS K A I IOPLOKAMON SUNDIKON MOISAN KTEANON TAS
AKOUEI MEN BASIS, AGLAIAS A R K H A [...]
16. Inkantacja EU O BAKHA1
k u czci Dioni
zosa. Notacja ćwiczeń na instrument zachowana
w Anonymus Beltermani, I I w . p.n.e.
[Tłumaczenie:
Złota Formingo Apollona o włosach ciemnych jak fiolek,
własność należna muzom. Tobie posłuszne rytm, świętość,
początek, piękno.]
457
�